4. PLANOWANY ROZWÓJ SZKOŁY.

4.1. Ogólne założenia ROS.

Według J. A. F. Stonera i Ch. Washela rozwój organizacyjny to, popierane przez naczelne kierownictwo długofalowe działanie, zmierzające do ulepszenia sposobów rozwiązywania problemów i odnowy organizacji, zwłaszcza przez skuteczniejszą i opartą na współpracy diagnozę oraz kierowanie kulturą organizacji - przy pomocy doradcy przewodnika, jak również z wykorzystaniem teorii i technik stosowanych nauk behawiorystycznych, w tym badań nad działaniami.

Przystąpienie szkoły do ROS nie jest łatwą decyzją. Jest to sprawa nie tylko lęków przed nowym, ale i zastanowieniem się, na ile szkoła spełnia określone kryteria, by mogła liczyć na swoje siły. Wiele zależy od dyrektora szkoły i tego czy wyraźnie poprze projekt i stworzy korzystną sytuację wyjściową dla czynności doradczych, zachęci inne osoby do współpracy, a zwłaszcza grono pedagogiczne. Bo tylko szkoła, w której rada pedagogiczna wykazuje postawę gotowości psychicznej do podjęcia długoplanowej zespołowej pracy na rzecz samodoskonalenia siebie i własnej instytucji może się spodziewać dobrego startu i z sukcesem przeprowadzonego działania.

4.2. Cele główne.

"Głównym celem rozwoju organizacyjnego szkoły jest zwiększenie jej zdolności do rozwiązywania własnych problemów" 1.

Cele główne w planowaniu działalności i rozwoju szkoły muszą wynikać z chęci rozwiązania problemów placówki, bądź poprawy jej słabych stron. Muszą być przedyskutowane i uzgodnione w radzie pedagogicznej. Przez uzgodnienie celów należy sobie jasno powiedzieć co się zamierza przez planowane działanie osiągnąć i w jakiej sferze działalności szkoły.

Rozróżnia się trzy typy celów głównych funkcjonowania szkoły:
- personalne nauczycieli (szkolenia, kwalifikacje, awans zawodowy),
- grupowe nauczycieli i uczniów (np. powołanie zespołów przedmiotowych lub innych, powołanie redakcji gazetki szkolnej),
- ogólnoszkolne (np. poprawa jakości nauczania, podniesienie estetyki szkoły, przygotowanie materiałów promocyjnych szkoły i inne).

Najkorzystniej wyznaczyć, nie więcej niż 4 - 6 celów na rok i dokładnie określić cele etapowe, osoby odpowiedzialne oraz terminy ich realizacji.

W przypadku Publicznej Szkoły Podstawowej w Ujeździe takimi celami głównymi w działalności szkoły w roku szkolnym 2001/2002 są:
  1. Doskonalenie umiejętności posługiwania się technologią informatyczną przez nauczycieli.
  2. Dokładne poznanie przez nauczycieli ich drogi awansu zawodowego, obowiązujących procedur oraz realizacji zadań w okresie stażu.
  3. Wypracowanie nowych, atrakcyjnych form współpracy z rodzicami.
  4. Dostosowanie organizacji i form działalności Samorządu Uczniowskiego do wieku uczniów naszej szkoły.

4.3. Działania marketingowe szkoły.

Zamknięciem procesu planowania działalności i rozwoju szkoły powinny być działania marketingowe, służące nie tylko promocji, ale również porządkowaniu zadań szkoły. Jest ku temu wiele powodów:
- dobra reputacja to korzyść dla szkoły, należy więc informować o sukcesach uczniów i nauczycieli,
- dobre wiadomości o jednej szkole, to dobra wiadomość dla wszystkich szkół,
- dobra szkoła przyciąga dobrych uczniów i zaangażowanych w proces dydaktyczno - wychowawczy rodziców,
- dobra szkoła przyciąga ambitnych, dobrych nauczycieli, bo tu mają szansę na samorealizację i rozwój,
- nawet jeśli szkoła cieszy się do tej pory dobrą opinią, działania te należy prowadzić, aby ją nadal utrzymać.

Szkoły, które chcą utrzymać się i liczyć na rynku muszą rozpocząć działalność marketingową. Mimo, że są podmiotami prowadzącymi działalność typu non - profit, chcąc odnosić sukcesy, zaspokajać potrzeby swoich "klientów", muszą zadbać o swój wizerunek. Celem promocji szkoły jest wywołanie przychylności, sympatii i zaufania osób i instytucji. Staje się ona bardzo ważnym zagadnieniem ze względu na to, że na rynku usług edukacyjnych panuje coraz większa konkurencja, a niż demograficzny w rocznikach obejmujących uczniów rozpoczynających naukę w szkole podstawowej, grozi likwidacją placówek lub redukcją etatów nauczycieli.

System promocji szkoły obejmuje wiele różnych form. Powyższe działania powodują, że nasza szkoła cieszy się dobrą reputacją. Świadczy tym choćby fakt, że wielu uczniów naszej szkoły jest z poza naszego rejonu. Nasi uczniowie są chętnie przyjmowani do szkół wyższego szczebla, a nauczyciele cieszą się dużym autorytetem w środowisku. Nie bez znaczenia jest fakt, że władze miasta i gminy są bardzo życzliwie nastawieni zarówno do naszych problemów jak i inicjatyw. Chętnie wspierają nas w ich rozwiązywaniu, udoskonalaniu bazy i działaniach mających na celu poprawę jakości pracy.

Najważniejsze jest jednak dla nas to, że nasi uczniowie identyfikują się ze swoją szkołą, niechętnie ją opuszczają, długo po zakończeniu edukacji odwiedzają swoich nauczycieli, a wielu rodziców staje się autentycznymi przyjaciółmi szkoły.

4.4. Zmiany w zarządzaniu.

W nowym modelu oświaty zmienia się rola nauczyciela, ucznia i dyrektora szkoły i każdej innej placówki oświatowej. W przeszłość odchodzi typ gorliwego wykonawcy dyrektyw ministerstwa, kuratorium i wydziału oświaty. Przemiany ustrojowe spowodowały całkowitą zmianę systemu szkolnego, ze scentralizowanego na taki, w którym im niższy organ władzy, tym większe kompetencje - na decentralistyczny. Najwięcej mają do powiedzenia ci, którzy swoją szkołę i jej potrzeby znają najlepiej. Są to:
dyrektor szkoły i lokalne władze samorządowe reprezentujące usługobiorców miejscowej edukacji.

Dyrektor szkoły otrzymał szeroki zakres obowiązków i kompetencji, aby temu sprostać musi stać się menadżerem i jako taki samodzielnie i twórczo podejmuje decyzje o sprawach ludzkich, kapitałowych rzeczowych. Można powiedzieć, że uczenie się to obowiązek ucznia, kształcenie go to obowiązek nauczyciela, a stworzenie warunków oraz inspirowanie do twórczego poszukiwania wciąż nowych metod i form działalności dydaktyczno-wychowawczej oraz administracyjnej to rola dyrektora placówki.

"Współcześnie preferuje się koncepcję zarządzania transformacyjnego, dla którego charakterystyczne jest kreowanie i wprowadzanie zmian, w warunkach ciągłego, wspólnego doskonalenia się nauczycieli i innych pracowników w samodoskonalącej się szkole" 2.

Aby dostosować się do współczesnych tendencji w zarządzaniu dyrektor musi wytworzyć klimat sprzyjający wprowadzania tych zmian poprzez:
  1. Negocjacyjne współtworzenie programu i planu oraz wprowadzanie innowacji.
  2. Realizację programu i planu zmian uwzględniającą:
    - kierowanie zadaniowe, zapewniające wykonawcom swobodę w doborze metod prac,
    - udzielanie pomocyw rozwiązywaniu trudniejszych problemów,
    - niedyrektywny nadzór nad przebiegiem prac i dokonywanie oceny poszczególnych etapów innowacji,
    - wyrażanie podziękowania za osiągnięcia etapowe,
    - tolerowanie błędów i niepowodzeń zgodnie z prawem innowatorów do nich.
  3. Analiza i ocena rezultatów wprowadzonych zmian. Utrwalanie osiągnięć, ewentualna korekta działań mało skutecznych. Wyrażanie uznania dla "nowatorów". 3

"Za model przyszłościowy uważa się organizację kreatywną, dla której charakterystyczne są:
samodzielne i twórcze określanie celów, horyzontalne i symetryczne stosunki międzyludzkie, akceptacja wartości i ich interpretacja, zaspokajanie potrzeby samorealizacji ludzi, demokratyczny styl kierowania, rozbudowany i wielokierunkowy obieg informacji, inicjatywa własna wprowadzania zmian, bliska współpraca ze środowiskiem i zaspokajanie potrzeb społecznych" 4.

Kreatywności szkoły sprzyja "zarządzanie przez cele", które charakteryzują:

Wprowadzanie tych zmian w zarządzaniu zespołem nauczycieli i wychowawców oraz pozostałym personelem szkolnym, powinno automatycznie przenieść się na relacje: nauczyciel, pracownik szkoły a uczeń.

W miejsce dominującej dotąd dyscypliny formalnej, zewnętrznej i wymuszania posłuszeństwa powinno zostać wprowadzone podmiotowe traktowanie ucznia i samodyscyplina. Pozwoli to na ograniczenie działań represyjnych, zwłaszcza w procesie oceniania ucznia. Koncepcja samorozwoju ucznia i troska o jego sukcesy umożliwia wykorzystanie procesów samoregulacji oraz postaw twórczych uczniów i nauczycieli. Sprzyja temu bliska, partnerska współpraca wszystkich przedmiotów współwychowujących.